آسانسور کششی، آسانسوری است که حرکت آن بر اثر اصطکاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کششی به هنگام چرخش آن توسط موتور محرکه انجام می شود.
آسانسورهای کششی را که در آن الکتروموتور به وسیله گیربکس به فلکه کششی متصل است آسانسور موتور گیربکسی و نوعی که در آن گیربکس وجود نداشته آن را بدون گیربکس می نامند.
آسانسور وسیله ای است متشکل از کابین و قطعات دیگر که بار یا نفرات و یا مجموعه آن ها را به صورت عمودی در چاه آسانسور که بدین منظور در ساختمان تعبیه شده است،جا به جا می کند.
در آسانسورهای کششی، کیفیت حرکت تا حد زیادی به نوع موتور به کار رفته جهت کاربردهای خاص بستگی دارد. امروزه با کمک تکنیک های کنترل سرعت و فن آوری الکترونیکی، حرکت مناسب آسانسور و دقت در تراز طبقات، برای اکثر انواع موتورهای الکتریکی بدون صرف هزینه زیاد،حاصل می گردد.
در گذشته،موتورهای D.C بهترین کیفیت حرکت را فراهم می کردند زیرا سرعت موتور را می توان به سادگی با استفاده از یک ژنراتور D.C با یک خروجی متغیر تحت کنترل (MGS MOTOR-GENERATOR SET)در آورد.موتورهای D.C به طور گسترده ای در اکثر کاربردهایی که به یک حرکت آرام و تنظیم دقیق نیاز دارند،مورد استفاده قرار می گرفته اند.
در دهه 1980،درایوها به عنوان وسیله کنترل انرژی برای موتورهای D.C بزرگ جایگزین ژنراتور شدند.در مقایسه با ژنراتورهایD.C درایوها بازده بیشتری دارند و امکان کنترل بیشتری را نیز فراهم می نمایند.
پیشرفت های بدست آمده در کنترل موتورهای AC این امکان را برای کیفیت خوب حرکت با استفاده از موتورهای فوق فراهم کرد.
در حال حاضر تولید کنندگان آسانسور،موتور گیربکس های AC را تا سرعت 5/2 متر بر ثانیه مورد استفاده قرار میدهند.
با استفاده از درایوهای پیشرفته کنترل فرکانس و ولتاژ متغیر منجر به کاربری موتورهای AC بدون گیربکس که باعث فراهم شدن کیفیت حرکت قابل رقابت با موتورهای بدون گیربکس DC در تمام سرعت ها شده است و با استقبال زیاد آن ها از سوی تولید کنندگان،موتورهای DC به تدریج کنار گذاشته می شوند.
آسانسورهای با سرعت بالاتر از 5/2 متر بر ثانیه به علت دو دور بودن الکتروموتورهای مورد استفاده در آن ها،شتاب زیادی را اعمال می کنند که از نظر مسافران مطلوب نیست و لذا امروزه در آسانسورهای پرسرعت از موتورهای بدون گیربکس استفاده می گردد.
چاه آسانسور
چاه آسانسور فضائی است که ریل ها و برخی از تجهیزات آسانسور در آن نصب می شوند.کابین و وزنه تعادل (در صورت وجود آن) در این محل حرکت می کنند و معمولا با دیوارها،درب های طبقات و درب و دریچه های اضطراری پوشیده می گردد.
چاه آسانسور نیز بخشی از آسانسور محسوب می گردد.ابعاد و اندازه های چاه آسانسور برای راهنمایی به سبب انتخاب ابعاد مفید آن در جداول انتهای کتاب آمده است.معماران و طراحان ساختمان می توانند از این جدول در طراحی های خود استفاده کنند.
ابعاد دقیق چاه آسانسور،تابع نوع درب به کار رفته و اندازه ورودی آن،ابعاد کابین و مقدار ظرفیت کابین و نوع سیستم محرکه می باشد.البته اندازه چاه ممکن است با توجه به نوع محصول بکار رفته شرکت آسانسوری،متغیر باشد و حتی ممکن است طبق ابعاد پیشنهادی،استاندارد نباشد به طور مثال ابعاد چاه در آسانسورهای که از درب لولایی در طبقات استفاده می کنند.
فاصله قائم بین کف بالاترین توقف تا زیر سقف چاه آسانسور را بالاسری گویند.این فضا بخشی از چاه آسانسور می باشد این فاصله برای جلوگیری از برخورد تعمیرکاران یا اجزای فوقانی کابین با سقف چاه پیش بینی می شود و اندازه ان متناسب با نوع و سرعت آسانسور از جداول انتهای کتاب یا از استانداردهای معتبر بدست می آید.
فاصله قائم بین کف پایین ترین توقف تا کف چاه آسانسور به ابعاد چاه آسانسور را چاهک گویند این اندازه مانند بالاسری از اهمیت زیادی برخوردار است و از جداول متناسب با نوع و سرعت آسانسور انتخاب می شود.
ارتفاع چاهک تابع ارتفاع ضربه گیر حدفاصل کابین با روی ضربه گیر،اندازه (سایز) یوک و دیگر تجهیزات از جمله در صورت وجود فلکه هرزه گرد زیر کابین می باشد.ارتفاع چاهک طبق نقشه ها و جداول پیوست انتهای کتاب باید طراحی و اجرا شود.
به هنگام طراحی ستون ها و فونداسیون اطراف چاهک دقت شود که ابعاد چاهک باید دقیقا هم اندازه چاه باشد و فونداسیون پایه ستون های اطراف چاه آسانسور پایین تر از عمق مورد نیاز چاهک طراحی و اجرا شوند.چاهک نیز باید از نظر نفوذ رطوبت به داخل،دارای عایق بندی مناسب بوده،کف آن سیمان کاری یا از موزائیک غیر لغزنده پوشیده شده،برای تخلیه آب نفوذی به داخل چاهک باید کف شوری در کف پیش بینی گردد و آب نفوذی به داخل میله ای هدایت گردد.در صورتی که به شبکه فاضلاب هدایت گردد باید به صورت غیرمستقیم متصل شود.میله چاه با ارتفاع حدودأ 5-3 متر و به قطر 70 سانتی متر پیش بینی می گردد.
اگر مقدار آب نفوذی به طوری باشد که زمین نتواند آن را جذب کند در کف چاهک یک حوضچه (SUAMP) به ابعاد 50 در 50 در 50 سانتی متر ایجاد نمود با نصب یک پمپ کف کش فاضلاب به آب دهی حداقل 100 لیتر بر دقیقه در آن نصب کرده و آب های سطحی به خارج از چاه آسانسور منتقل می شود.حوضچه به صورت سرپوشیده ساخته می شود به طوری که پاگیر نباشد.
در صورتی که عمق چاهک بیش از یک متر باشد،نردبان به نحوی که از قطعات متحرک فاصله مناسبی داشته باشد،در آن کار گذاشته شود.
ضربه گیرها یا سکوی محل استقرار ضربه گیرهای کابین و وزنه تعادل در فضای داخل چاهک قرار می گیرند،این ضربه گیرها یا ستون ها باید به نحوی در کف چاهک نصب یا اجرا شوند که پس از برخورد کابین با وزنه تعادل و فشرده شدن فضای خالی به عنوان جان پناه به ارتفاع حداقل 50 سانتی متر به ابعاد 50در 60 در 100 سانتی متر در انتهای چاهک باقی بماند.
در صورتی که چاه آسانسور مشترک باشد باید این چاهک ها به نحوی متقضی از کف چاهک تا ارتفاع 5/2 متر جداسازی شوند و بتوان به صورت ایمن از طریق ورودی به چاهک مربوطه رفت و آمد نمود.دیواره جداکننده با توری با چشمه ای 3*3 سانتی متر با مفتول به قطر 3 میلی متر باشد.
در صورتیکه فاصله قطعه ای از کابین با کابین مجاور کمتر از 30CM باشد،جداسازی باید تا انتهای چاه صورت گیرد.
در آسانسورهایی که کابین آن ها به صورت پانورامیک(در فضای باز)هستند،ممکن است بخشی از دیواره چاه آسانسور شیشه ای یا به صورت نماباز بوده و محصور نباشد.
در آسانسورهای پانورامیک،مطابق با استاندارد ایمنی آسانسورها چاه نباید معرض سقوط افراد غیرمتخصص باشد.بدین منظور چاه از سمت درب ورودی آسانسور حداقل به ارتفاع 5/3 متر و دیگر اطراف حداقل 5/2 متر باید محصور گردد.
در صورت وجود ارتفاع 5/2 متر،فاصله افقی بدنه کابین از دیوار جداکننده حداقل 5/0 متر باشد.ارتفاع 5/2 متر می تواند حداقل تا 10/1 متر کاهش یافته که در این صورت حداقل فاصله افقی،باید بیشتر از 2 متر باشد.در صورت به کار بردن شیشه در بخشی از چاه آسانسور باید نوع،ضخامت و سازنده آن مشخص باشد.حتمأ پس از نصب نیز مشخصات فوق روی شیشه باقی بماند.
نوع شیشه باید به گونه ای باشد که مسافرین وجود شیشه را از بیرون حس کنند.حداقل ضخامت شیشه (طبق استاندارد EN81)11 میلی متر و از نوع لمینت بوده و باید بتواند نیروی ضربه به مقدار 300 نیوتن را در هر 5/2 سانتیمتر مربع خود تحمل کند.
اصولأ آسانسورهای پانورامیک جهت ایجاد حالت مطبوع در مسافرین داخل کابین در ساختمان پیش بینی می شوند.لذا باید هماهنگی لازم و کافی بین معمار طراح ساختمان با متخصصان آسانسور در طراحی و ساخت آسانسور پانورامیک به عمل آید.زیرا تعداد زیادی از قطعات آسانسور داخل چاه قابل مشاهده بوده که ممکن است از نظر ظاهری مناسب نباشد.در چاه آسانسور نماباز که در خارج از ساختمان طراحی می گردند کلیه سوئیچ های کنترلی و قطعات نگه دارنده ریل ها باید از نوع مناسبی انتخاب شوند.
کفشک های روی کابین باید از نوع غلتکی(ROLLER GUIDE)انتخاب شوند.زیرا ریل ها دیگر نیازی به روغن کاری نداشته که در غیر این صورت با استفاده از کفشک های لغزشی امکان پاشش روغن به روی شیشه های اطراف چاه آسانسور باعث شدن آن ها خواهد گردید.
به دلیل وجود وزنه تعادل و کابل متحرک(تراول کابل)چاه آسانسور باید از طرح خاصی پیروی نماید تا امکان پوشاندن مجموعه وزنه تعادل باشد.
در آسانسورهایی که کابین در خارج از ساختمان بوده و بصورت نماباز ساخته می شوند،تغیرات درجه حرارت می باید کاملأ مدنظر باشد به گونه ای که این تغیرات درجه حرارت به ایمنی آسانسور لطمه ای نزند زیرا ممکن است این موضوع باعث عدم آسایش مسافرین شود.در کشور انگلیس برای یخ نزدن تجهیزات به ویژه ریل ها،تجهیزات ترمز ایمنی،ضربه گیرها و درب های اتوماتیک در زمستان از سیستم های خاص گرم کن مانند المنت های برقی استفاده می شود.در این آسانسورها به دلیل تابش مستقیم نور خورشید، لازم است مقدار گرمایش تابشی کنترل و گرمای تولید شده توسط سیستم سرمایش که در کابین پیش بینی می شود،جبران شود و در زمستان هوای داخل کابین گرم شود.این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است،به خصوص هنگامی که احتمال این که مسافرین در داخل کابین محبوس شوند وجود دارد.برای ایجاد گرمایش و سرمایش می توان از سیستم (HEAT PUMP)در کابین استفاده نمود.
| A: | جعبه تقسیم برق | H: | خروجی هوای کندانسور |
| B: | ورودی کابل برق | I: | تجهیزات لوله خرطومی هوای تغذیه |
| C: | ترموستات | J: | لوله خرطومی هوای تغذیه |
| D: | کابل ترموستات | K: | دریچه توزیع هوای تغذیه |
| E: | پایه نگهدارنده ترموستات | L: | پلنیوم(جعبه)برگشت هوا |
| F: | شیلنگ تخلیه | M: | لوله خرطومی برگشت هوا |
| G: | ورودی هوای کندانسور | N: | دریجه برگشت هوا |
